ธิดา ถาวรเศรษฐ : เปรียบเทียบเผด็จการทหารไทย-พม่า! [“เผด็จการจารีตชาตินิยม” กับ “เผด็จการชาตินิยม”]

“ธิดา” เปรียบเทียบเผด็จการทหารไทย/ทหารพม่า ชี้ชัด ๆ เหมือนและต่างกันอย่างไร?

 

ยูดีดีนิวส์ : 8 ก.พ. 64 การสนทนากับท่านผู้ชมผ่านทางเฟซบุ๊คไลฟ์ของ อ.ธิดา ถาวรเศรษฐ ในวันนี้ได้เริ่มต้นโดย อ.ธิดาต้องการเรียนมายังพี่น้องประชาชนทั้งหลายว่า ไม่ว่าองค์กรนปช.จะอยู่หรือไม่ แกนนำจะอยู่หรือไม่ แต่จิตใจของการต่อสู้เพื่อที่จะต่อต้านเผด็จการและทวงความยุติธรรมให้กับพี่น้องประชาชน (ทั้งคนเป็น, คนตาย) ก็ยังเป็นภารกิจที่เราต้องทำ

 

อ.ธิดากล่าวว่า ดิฉันพูดล่วงหน้าไว้เลยว่า ระยะนี้นอกจากเราจะสนใจเรื่องของพม่า, เรื่องของวัคซีน ดิฉันอยากจะให้เราถือว่าตั้งแต่เดือนมีนาคมจนกระทั่งถึงเดือนพฤษภาคมเป็นเดือนของการฟื้นรำลึกถึงเหตุการณ์ที่ประชาชนไทยถูกเข่นฆ่า และเราต้องการทวงความยุติธรรม เราต้องการทำความจริงให้ปรากฏ และเราไม่ต้องการให้สิ่งนี้เกิดขึ้นในประเทศไทยอีก

 

ดังนั้น เป้าหมายที่จะต่อต้านการรัฐประหาร ต่อต้านการสืบทอดอำนาจ  เน้นทวงความยุติธรรมทั่วหน้า ดิฉันไม่ได้ใช้ลัทธิต่อต้าน หรือแบบในอดีตอาจจะเรียกว่ามีการจัดการเป็นบุคคลหรืออะไรก็ตาม แน่นอนในเรื่องของบุคคลก็มีการคิดบัญชี แต่ก็เป็นการคิดบัญชีในกรอบกฎหมาย ไม่ใช่ในกรอบของความรุนแรง และที่สำคัญก็คือเราสู้เพื่อระบอบ ดิฉันพูดเพราะว่าท่ามกลางการต่อสู้บางครั้งก็มีการหลงทางได้เหมือนกัน

 

สิ่งที่อยากจะเรียกร้องก็คือให้มีการฟื้นเรื่องราว อย่างครั้งที่แล้วเรามีการนำผลคำสั่งศาลจากการไต่สวนการตายโดยผิดปกติ และในคำสั่งศาลนั้นก็ระบุชัดเจนว่าเป็นการตายอันเนื่องมาจาก “เจ้าหน้าที่” หรือบางคำสั่งศาลก็บอกว่าจาก “ฝั่งของเจ้าหน้าที่” ดิฉันอยากให้มีการขยายเรื่องราว

 

อ.ธิดากล่าวว่า เราอาจจะไม่ประสบความสำเร็จในการทวงความยุติธรรมในระบบ นั่นก็คือองค์กรอิสระปฏิเสธทำงานต่อ อย่างไรก็ตาม แต่ประชาชนมีสิทธิที่จะค้นคว้าหาความเป็นจริงและทำความเป็นจริงให้ปรากฏในโลกของประชาชนก็ได้ ถ้าหากโลกของรัฐยังเป็นโลกของรัฐที่บิดเบือน ไม่สามารถที่จะเป็นนิติรัฐที่มีนิติธรรมได้ ประชาชนก็จำเป็นที่จะต้องหาความสว่างด้วยประชาชนเอง นั่นก็คือทำความจริงให้ปรากฎและกระจายอยู่ในหมู่ประชาชนเพื่อต่อสู้กับกระบวนการจิตวิทยาหรือขบวนการไอโอที่ได้กล่าวหาประชาชนอย่างผิด ๆ

 

นี่ก็เป็นคำเรียกร้องว่าขอให้มีการขยายผลกันต่อไป อ.ธิดากล่าว

 

วันนี้ดิฉันจะพูดในประเด็นที่ว่า

 

เปรียบเทียบเผด็จการทหารไทย-พม่า!

[“เผด็จการจารีตชาตินิยม” กับ “เผด็จการชาตินิยม”]

 

คือให้นิยามเผด็จการไทยประมาณว่าเป็น “เผด็จการจารีตชาตินิยม” แต่ถ้าเป็นภาษาของ อ.ธงชัย วินิจจะกุล จะใช้คำว่า “เผด็จการราชาชาตินิยม” ก็ได้ ดิฉันขอใช้คำว่า “เผด็จการจารีตชาตินิยม” เพราะว่าเราพูดถึงกรอบความคิด และในส่วนของพม่าก็เป็น “เผด็จการชาตินิยม” เพราะงั้นเขาน้อยกว่าเราอย่างหนึ่ง

 

ของเราด้านหลักก็คือเป็นเผด็จการทหารที่เป็นจารีตนิยม อำนาจนิยม แต่ก็มีชาตินิยมด้วย

 

แต่ของพม่านั้นเป็นเผด็จการทหารที่เป็นชาตินิยม อำนาจนิยม แต่ด้านหลักของพม่าก็คืออำนาจนิยมที่เป็นชาตินิยม เขาจะไม่ไปผูกพันอะไรกับจารีตหรือว่าระบอบศักดินาดั้งเดิม

 

อ.ธิดากล่าวว่า ในวันนี้ที่จะพูดถึงพม่าก็คือในส่วนของเผด็จการทหาร ในอดีตเราจะเห็นว่าความเหมือนกันระหว่างทหารไทยกับทหารพม่าก็คือ ตั้งแต่ยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์เลย คือมีลักษณะเป็นชาตินักรบ ใช้การสู้รบเพื่อขยายดินแดน แล้วก็ปล้นชิงทรัพย์ อย่างในประเทศพม่าเวลามีการเปลี่ยนราชวงศ์ ก็จะมีการไปตีกองทัพหรือเมืองประเทศเพื่อนบ้านอะไรต่าง ๆ บางครั้งก็ปล้นชิง ขึ้นอยู่กับว่าในแต่ละยุคนั้นกษัตริย์แต่ละสมัยมีพระราชทรัพย์หรือยากจน ถ้ายากจนก็จะใช้การปล้นชิงด้วย ถ้าไม่ยากจนมากก็จะขยายอาณาเขตเพื่อเป็นการแสดงบารมี

 

ดังนั้นมีความเหมือนตรงที่ว่าประวัติศาสตร์ของสองชาตินี้ใช้การสู้รบเป็นสำคัญ

 

ประการต่อมาก็คือว่ามีลักษณะเป็นเหมือนเจ้าอาณานิคมย่อย เราจะเห็นว่าประเทศพม่านั้นองค์ประกอบ (ซึ่งมีปัญหาจนถึงปัจจุบัน) ก็จะมีชาติพันธุ์ใหญ่ต่าง ๆ เช่น กะเหรี่ยง รัฐฉาน ไทใหญ่ มอญ คะฉิ่น หรือ อาระกัน และมีแตกแยกเป็นนครเล็กนครน้อยอีกมากมาย

 

ตั้งแต่ในอดีตเราจะเห็นยกตัวอย่าง มอญ กับ พม่า ก็จะมีปัญหาชิงกันตลอด บางครั้งกษัตริย์มอญหรือเมืองหลวงมอญได้เป็นใหญ่ บางครั้งก็พม่าเป็นใหญ่ ซึ่งกว่าจะรวมประเทศกันได้ ครั้งสุดท้ายหลังจากตีอยุธยาแล้ว เมื่อพม่าขึ้นมาเป็นใหญ่ และในที่สุดก็กลายเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ

 

แน่นอน เจ้าอาณานิคมของตะวันตกก็ต้องใช้วิธีแบ่งแยกแล้วปกครอง ก็จะทำให้มีเจ้าของไทใหญ่ หรือมอญ ฯลฯ ก็มีความเป็นอิสระระดับหนึ่ง แต่อยู่ในฐานะขึ้นต่อประเทศอังกฤษ หมายความว่าในอดีตที่ผ่านมาใช้การรุกรบต่อสู้ขยายดินแดนและเป็นเจ้าอาณานิคมย่อย นี่ก็เหมือนกับประเทศไทย

 

ประเทศไทย ในขณะที่พม่าอยู่ทางฝั่งซ้ายถ้ามองในแผนที่ ก็คือถัดจากอินเดีย พม่าก็ตีมาจนกระทั่งมาชน และบ่อยครั้งที่พม่าจะล้ำเข้ามาตีไทย, ลาว, บางครั้งขึ้นไปจีน ดังนั้น ความเป็นนักรบของพม่านั้นค่อนข้างโดดเด่น

 

ของไทยก็ไม่ใช่ย่อย เราก็ไปตีกัมพูชา ขอม ลาว กระทั่งไปถึงเวียดนาม แต่โดยทั่วไปของเรายังไม่ถึงกับว่ามีการสู้รบมากเหมือนกับพม่า เราพยายามจะไปรบทางพม่าเหมือนกัน ก็ไปได้ส่วนหนึ่ง แต่พม่าก็ย้ายเมืองหลวงหนีอย่างเช่นในสมัยพระนเรศวรเป็นต้น ดังนั้นความเหมือนกันก็คือเป็นประเทศที่นักรบเป็นใหญ่ เป็นประเทศที่ใช้การต่อสู้ขยายอาณาจักร และเป็นประเทศที่มีลักษณะเป็นเจ้าอาณานิคมในภูมิภาค

 

ของเราที่ดำรงอยู่ปัจจุบันก็จะมีชาติพันธุ์มลายู (ภาคใต้) เรามีลาว เขมร ส่วย เราไปตีมาแล้วกวาดต้อนครัวเรือนมา เราจะเห็นราชบุรี เพชรบุรี สุพรรณบุรี เราเห็นส่วย เห็นคนภูไท นี่คือความเหมือนคือเป็นเจ้าอาณานิคม แต่ปัญหาเราไม่มากเหมือนพม่าตรงที่ว่า ชาติพันธุ์ที่มาเป็นศาสนาพุทธเหมือนกัน อีกอย่างเช่นคนเขมรก็อยู่ในที่ใกล้เคียงกับที่เดิม ยังไม่จำเป็นถึงกับกวาดต้อนมามาก แต่ว่าลาวถูกกวาดต้อนมามากโดยเฉพาะอย่างยิ่งในสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี เพราะว่าเราตั้งประเทศขึ้นมาใหม่หลังอยุธยาแตก พูดตรง ๆ ว่าก็คือขาดแคลน ไม่มีทรัพย์สิน ก็คืออาศัยไปตีเมืองแล้วก็เอาทรัพย์สินกวาดต้อนผู้คนมาเพิ่มเติม ดังคำว่า “เก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมือง”

ดังนั้นก็เลยทำให้ศักดินาในสมัยโบราณเขาไม่ค่อยแคร์คน ก็คือไปกวาดเอาจากเมืองอื่นก็ได้ คนไทยก็ไปอยู่พม่า ครัวมอญก็มาอยู่เมืองไทย ครัวลาวก็มาอยู่เมืองไทย นี่ก็ยกตัวอย่างคำว่า "เก็บข้าใส่เมือง"

ดังนั้น นี่คือความเหมือนกันระหว่างไทยกับพม่า มันจึงจะเป็นเหตุผลอันหนึ่งหรือปล่าวว่า ลัทธิทหารเป็นใหญ่จึงดำรงอยู่ในสองประเทศนี้ นี่คือจากอดีตมาจนถึงปัจจุบัน

อ.ธิดากล่าวว่า แต่ว่าความต่าง เริ่มต้นตั้งแต่ตอนที่พม่ามีการทำรัฐประหารครั้งแรก ประมาณ 1948 ที่ได้รับอิสรภาพจากอังกฤษ พูดก็พูด อย่างไทใหญ่ก็เลือกไม่มาอยู่กับประเทศไทย คือตอนนั้นชนชาติพม่าก็ค่อนข้างที่จะมีอำนาจที่สุด (เป็นใหญ่) ก็ตกลงกันเวลาอังกฤษถาม มันจึงเกิดสนธิสัญญาปางโหลง จะพูดว่าหลอกก็ได้ พูดง่าย ๆ ว่า อย่าไว้ใจทาง อย่าวางใจคน โดยเฉพาะคนที่ถืออาวุธ

 

มีคำว่า “ไม่มีสัจจะในหมู่โจร” แต่ดิฉันก็อยากจะบอกว่ามันก็ไม่มีสัจจะในหมู่ผู้ถืออาวุธอื่นเหมือนกัน คุณจะเป็นโจรหรือเปล่า?...ไม่รู้ โจรในความหมายเดิมคือลักทรัพย์ แต่โจรในความหมายใหม่อาจจะเป็นการลักอำนาจ ยึดอำนาจ ขโมยอำนาจก็ได้ มันขึ้นอยู่กับว่าจะเลือกใช้อันไหน แต่หมายความว่า “ไม่มีสัจจะ"

ดังนั้นที่บอกกันว่าอยู่กันก่อน 10 ปีนะคะ ในประเทศพม่าแล้วค่อยแยกกัน แล้วค่อยเป็นสหพันธรัฐ ปรากฎว่าตอนตั้งชื่อก็ไปตั้ง Burmar ตอนแรก (Burmar ก็หมายถึงพม่า) ที่ตอนหลังมาเปลี่ยนเป็น Myanmar เพื่อพยายามทำให้มันดูว่ามีการรวมชาติพันธุ์อื่น ๆ ด้วย แต่ตอนนี้เวลาอเมริกาเขาโมโห เขาก็เรียก Burmar เหมือนกัน เราก็เรียกพม่านั่นแหละ จริง ๆ มันมีหลายชนชาติอยู่ที่นั่น

ดังนั้นจึงพูดง่าย ๆ ว่าไม่มีสัจจะ เพราะงั้น นายพล อองซาน (พ่อของซูจี) ก็ถูกฆ่าเพราะเป็นคนไปตกลงเซ็นสัญญา และในการทำรัฐประหารครั้งแรกในปี 1962 (พ.ศ. 2505) คือหลังจากได้เอกราชจากอังกฤษ อ.ธิดากล่าวว่า ที่จริงพม่ามีชื่อเสียงนะ คนพม่าเป็นเลขาธิการสหประชาชาติคือ อูถั่น, อูนุ ก็มีศักดิ์ศรีมากในเวทีโลก แต่ว่าทหารพม่าไม่สามารถยอมรับสนธิสัญญาปางโหลงได้ นี่คือปัญหาที่เขาเรียกว่าลักษณะชาตินิยม ระบอบเผด็จการทหารที่ชาตินิยมก็เกิดขึ้นทันที แทนที่จะเป็นระบอบประชาธิปไตย หลังจากได้รับเอกราชมาแล้ว 14 ปี ทำรัฐประหารครั้งที่ 1 ในปี 1962 โดย “เนวิน” ยึดอำนาจจาก “นายกฯ อูนุ” ฉีกรัฐธรรมนูญ

 

อ.ธิดาเล่าว่า ผ่านมาอีก 26 ปี ทำรัฐประหารครั้งที่ 2 โดย “พล.อ.ซอมอง” ก็ยึดอำนาจจาก “เนวิน” เขาไม่ทำรัฐประหารบ่อยแบบเรา ของเรา 13 ครั้ง ของเขารวมครั้งนี้ก็ทำรัฐประหาร 3 ครั้ง และแต่ละครั้งมันเวลานาน

 

แล้วก็มาทำรัฐประหารครั้งนี้เป็นครั้งที่ 3 ที่ประชาชนออกมาต่อต้าน แต่มีการปราบปรามประชาชนอย่างรุนแรงในปี 1988 (พ.ศ. 2531) ที่เรียกว่า วันที่ 8 เดือน 8 ปี 88 หรือ “8888” เหตุการณ์นี้มีคนถูกฆ่า ถูกจับกุมคุมขัง เข้าคุกเป็นจำนวนมาก มหาวิทยาลัยก็ปิด นักศึกษาออกมาอยู่กับพวกกองกำลังอาวุธ นี่ก็คือเหตุผลที่กลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ มีกองกำลังอาวุธหมด เรียกว่ารบกันไม่ได้หยุดเลย

 

แต่อย่างไรก็ตาม ทหารพม่านั้นเป็นเผด็จการที่อยู่ต่อเนื่องกันยาวนาน มีลักษณะชาตินิยม มีปัญหาของการต่อสู้เรื่องชาติพันธุ์ เรื่องชนชาติเป็นใหญ่มาก แต่ไม่ใช่ทั้งหมดของเหตุผลในการทำรัฐประหาร ลองคิดดูว่ามีอำนาจมายาวนานขนาดนี้ เขาก็มีอำนาจทางเศรษฐกิจด้วย ไม่ใช่มีอำนาจแต่ทางการเมือง

 

ดังนั้น เพื่อปกป้องอำนาจของสิ่งที่อาจจะอ้างว่าเป็นชาติพันธุ์ เพื่อปกป้องอำนาจของทหารพม่า (ลัทธิทหาร) เพื่อปกป้องอำนาจทางเศรษฐกิจ ก็น่าจะเป็นที่มา เพราะการปฏิเสธชัยชนะของพรรค NLD อีกครั้งหนึ่ง โดยอ้างว่ามีการเลือกตั้งที่ไม่บริสุทธิ์ยุติธรรม ซึ่งฟังดูไม่เข้าเค้าสักเท่าไร แต่อาจจะมีการฟ้องร้องของพรรคเล็กพรรคน้อยบ้าง ซึ่งแตกไปจากพรรค NLD หรือเป็นของพวกชาติพันธุ์

 

ความพยายามที่จะมีคณะรักษาความสงบเรียบร้อยหรือคณะผู้บริหารสูงสุดแล้วเอาชาติพันธุ์เข้ามา ดิฉันมองว่าเป็นการเล่นละคร เพราะเนื้อแท้ก็คือลัทธิทหารเป็นใหญ่ในพม่า และชนชาติพม่าต้องเป็นใหญ่ นี่คือแก่น! แน่นอนว่าอำนาจทางเศรษฐกิจก็ต้องเป็นใหญ่ด้วย กล่าวได้ว่านี่คือทหารพม่า

ในขณะที่ทหารไทยก็คือ ของเรามีคำว่า "จารีตนิยม" ชาตินิยมของเรานั้น เราสืบทอดมาตั้งแต่สมัย ร.6 "ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์" ของพม่าชาติหมายถึงชนชาติ ศาสนาก็คือศาสนาพุทธ (แต่พระพม่าก็เอาเรื่องนะ...ไม่ยอมอยู่ภายใต้รัฐบาล) 

ทีนี้มาประเทศไทย “ชาติ” กลับหมายถึง “แผ่นดิน” เหมือนที่ “อ่อง มิน หล่าย” พูดถึงว่า “พล.อ.เปรม” บอกว่าเราต้องกตัญญูต่อแผ่นดิน อ.ธิดาถามว่า แล้วแผ่นดินมันมีคนมั้ย? ทำไมไม่บอกกตัญญุต่อประชาชน “ชาติ” มันจะเป็นแผ่นดินอย่างเดียว แล้วคุณไปเที่ยวทำแบบสมัยโบราณ ไปขยายอาณาจักรแล้วก็กวาดต้อนคนมาอยู่อย่างนั้นหรือ? ประชาชนถึงไม่มีความหมาย

 

เพราะฉะนั้น “ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์” แต่พม่าไม่มีพระมหากษัตริย์ จึงมีแต่ปัญหาชนชาติกับศาสนาเป็นหลัก ของเรา “ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์” มาตั้งแต่สมัย ร.6 ซึ่งความจริงมันก็ไม่น่าจะเสียหายถ้าเราปรับให้เห็นว่า ชาติ หมายถึงประชาชนด้วย ชาติก็ไม่ใช่จารีตนิยม ศาสนาก็ต้องไม่ใช่จารีตนิยม คือคุณเปลี่ยนอย่างอื่นไม่ได้เลย คุณไม่สามารถปรับความเข้าใจในเรื่องศาสนา คุณไม่สามารถปรับให้ลัทธิเสรีนิยมคือคนต่างความคิดได้ ต่างความเชื่อได้ ตีความศาสนาแตกต่างกันได้ อันนี้ถ้าเป็นจารีตนิยมก็จะไม่ยอมรับ

 

ถ้าคุณเป็นเถรวาท ต้องเป็นเถรวาทแบบโบราณ ตีความพระไตรปิฏกก็ต้องแปลตรง ๆ อย่างเดียว ไม่สามารถที่จะตีความแตกต่างไปจากอาจารย์รุ่นก่อนได้ นี่ยกตัวอย่างเป็นต้น

 

แล้วในกรณีของพระมหากษัตริย์ ถ้าคุณคิดแบบจารีตนิยม มันก็เหมือนสมัยราชาธิปไตยหรือสมบูรณาญาสิทธิราชย์ คุณไม่ได้ปรับให้เข้ามาสู่ระบอบประชาธิปไตยที่ประชาชนมีอำนาจจริง คุณไม่ได้ปรับให้มาสู่ระบอบประชาธิปไตยและแนวความคิดเสรีนิยม ซึ่งอนุญาตให้คนคิดแตกต่างกันได้แล้วอยู่ด้วยกันได้ คุณไม่ได้ปรับให้เข้ากับปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน หรือแม้กระทั่งกฎหมายระหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมือง สิทธิทางการเมือง สิทธิทางศาสนา สังคม ไม่มีปรับเลย จะอยู่แบบโบราณ นี่คือลักษณะจารีตนิยมของทหารไทยและของคนไทยจำนวนหนึ่ง

 

ดังนั้น ทหารไทย เผด็จการไทย จึงต่างกับเผด็จการพม่าตรงที่ว่า พ่วงจารีตนิยมเข้ามาเป็นข้ออ้างมากมาย ดิฉันไม่อยากพูดเรื่องผลประโยชน์นะ เพราะว่าดิฉันก็ข้องใจเหมือนกันว่านายทหารจำนวนมากทำไมถึงมีทรัพย์สินมากมาย ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้ทำธุรกิจใด ๆ เรื่องนี้พักเอาไว้ก่อน!

 

ของทหารพม่า ผลประโยชน์มีชัดเจน เห็นชัดเพราะว่าเขาเพิ่งทำรัฐประหารมา 2 ครั้ง นี่เป็นครั้งที่ 3 ดังนั้นโครงสร้างอำนาจทางเศรษฐกิจมันชัดเจน แต่ของเราโครงสร้างอำนาจทางเศรษฐกิจอาจไม่ชัด แต่จะอยู่เบื้องหลังหรือเปล่า? อันนั้นเป็นเรื่องที่ต้องค้นคว้าต่อไป

 

สิ่งที่แตกต่างนั่นก็คือ ทหารไทย เผด็จการไทยนั้น ได้พ่วงเอาความคิดจารีตนิยม พ่วงเอาเครือข่ายของจารีตนิยมเข้ามา ทั้งสนับสนุนตัวเอง ทั้งอ้างเป็นเหตุผลในการที่จะยังคงรักษาอำนาจนี้อยู่ เพื่อทั้งเครือข่ายจารีตนิยมและเพื่อทั้งตนเองหรือเปล่า?

นี่จึงเป็นเรื่องที่ว่าเป็นความแตกต่างระหว่างทหารไทยกับทหารพม่า บางคนบอกทหารพม่าไม่ซับซ้อน ทหารไทยซับซ้อนกว่า ความจริงความซับซ้อนไม่ได้อยู่ตรงไหน ก็อยู่ตรงที่ว่า อ้างสถาบัน อ้างความคิดจารีตนิยมว่าตัวเองทำเพื่อสิ่งนั้น หรือที่แท้จริงจะอ้างเอาสิ่งนั้นเพื่อมาค้ำจุนตัวเองหรือเปล่า? อันนี้เป็นเรื่องที่ประชาชนต้องพิจารณาต่อไป

 

แต่ด้วยความแตกต่างระหว่างทหารสองประเทศนี้ เราจึงเห็นว่าผู้สนับสนุนของทหารไทยนั้น ถ้าเป็นพวกจารีตนิยม (สลิ่มทั้งหลาย) ก็จะเป็นผู้สนับสนุนทหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญญาชน เอ็นจีโอ ชนชั้นกลาง และชนชั้นนำ ดังนั้น ทหารไทยจึงไม่ธรรมดา เพราะจะมีองค์ประกอบมากมาย

 

แต่ทหารพม่าไม่ต้องมีองค์ประกอบ  เป็นทหารล้วน ๆ เลย นี่คือความแตกต่างระหว่างทหารไทยกับทหารพม่า แล้วเรามาพบกันเรื่องของประชาชนไทยกับประชาชนพม่าในคราวต่อไปค่ะ อ.ธิดากล่าวในที่สุด