“ไอลอว์-วีวอช”ออกแถลงการณ์ ปัญหาการเลือก สว. 2567 ยื่น 5 ข้อ จี้กกต.ต้องรีบแก้ปัญหาก่อนวันเลือกกันเอง
วันที่ 4 พฤษภาคม 2567 โครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน หรือ ไอลอว์ และเครือข่ายเยาวชนสังเกตการเลือกตั้งเพื่อประชาธิปไตย หรือ วีวอช ได้ออกแถลงการณ์ร่วมกัน เรื่องปัญหาการเลือกสมาชิกวุฒิสภา 2567 และข้อเรียกร้องก่อนวันเลือกกันเอง
โดยระบุว่า เครือข่ายเยาวชนสังเกตการณ์การเลือกตั้งเพื่อประชาธิปไตย (We Watch) และ โครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน (iLaw) ขอชี้แจงปัญหาและข้อเสนอเกี่ยวกับการดำเนินของคณะกรรมการเลือกตั้ง (กกต.) ที่กระทบต่อสิทธิพลเมือง สิทธิทางการเมือง ความยุติธรรม การมีส่วนร่วม และความโปร่งใสในการเลือกสมาชิกวุฒิสภาของประชาชน ดังนี้
1. เกิดปัญหาการตัดสิทธิผู้สมัคร
เกิดกรณี การตัดสิทธิผู้สมัครจำนวน 10 คนในอำเภอที่มีผู้สมัครกลุ่มเดียว ในกรณีนี้ กกต. ซึ่งมีหน้าที่ส่งเสริมการเข้าถึงสิทธิของประชาชนกลับกระทำการที่ขัดต่อหลักการอย่างร้ายแรง การตัดสิทธิผู้สมัครในลักษณะนี้เป็นเพียงการปัดปัญหาออกจากตัว ทำให้เกิดความไม่ยุติธรรมและขัดต่อเจตนารมณ์ของการส่งเสริมประชาธิปไตย
รวมถึงกรณีตัดสิทธิผู้สมัครจำนวนกว่า 2,000 คน ถือได้ว่าการตรวจสอบของ กกต. ขาดความรัดกุมตั้งแต่ขั้นตอนรับสมัคร ทำให้ผู้สมัครบางรายที่อาจยื่นเอกสารครบถ้วนแล้วกลับถูกตัดสิทธิ
2. ปัญหาการปกป้องสิทธิของผู้สมัคร
กกต. มีอำนาจตัดสิทธิผู้สมัครในขั้นตอนการรับสมัคร การประกาศรายชื่อผู้สมัคร การลบชื่อออกจากบัญชีรายชื่อผู้สมัคร รวมถึงการตัดสิทธิผู้สมัครเป็นการชั่วคราวไม่เกินหนึ่งปี กรณีที่ กกต. มีหลักฐานอัน “เชื่อ”ได้ว่ามีการทุจริต ซึ่งเป็นการใช้อำนาจบนดุลยพินิจของ กกต. โดยไม่ได้มีการเปิดให้ประชาชนตรวจสอบ และกฎหมายยังออกแบบให้ กกต. ใช้อำนาจนี้ได้โดยไร้ความรับผิดชอบและไม่ต้องรับผิด ในขณะเดียวกันผู้สมัครที่ที่ถูกตัดสิทธิและประสงค์จะพิทักษ์สิทธิของตน กลับต้องยื่นคำร้องต่อศาลฎีกาภายในสามวัน ซึ่งเป็นวิธีการที่ยากลำบากและมีกำหนดระยะเวลาที่สั้นเกินไปจนไม่อาจปกป้องสิทธิของตนเองได้จริง
3. การแก้ไขบัตรเลือกไขว้
การแก้ไขบัตรเลือกไขว้ในช่วงเวลานี้ มีความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดความสับสนและกังวลในหมู่เจ้าหน้าที่ซึ่งได้รับการอบรมไปแล้ว และต่อผู้สมัครรับเลือก สว. ที่ได้ศึกษารูปบัตรแบบเดิมไว้แล้วก่อนหน้านี้ อาจส่งผลต่อประสิทธิภาพของการจัดการและการลงคะแนนเสียงอย่างถูกต้อง
4. ปัญหาความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนและการฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ จากการสังเกตการณ์พบว่าในช่วงกระบวนการรับสมัครเกิดปัญหามากมายเกี่ยวกับความผิดพลาดที่เกิดจากความไม่เข้าใจของเจ้าหน้าที่ ซึ่งสะท้อนถึงการเตรียมการอบรมของ กกต. นำไปสู่ข้อกังวลในการจัดการของวันเลือกจริง ซึ่งมีกลไกที่ซับซ้อนกว่ามาก
5. การสังเกตการณ์ของประชาชน
เรารู้สึกยินดีอย่างยิ่งที่ กกต. เปิดให้ประชาชนเข้าไปสังเกตการณ์ได้โดยได้มีหนังสือไปถึงผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งทุกจังหวัด อย่างไรก็ดีจากบทเรียนที่ผ่านมา เห็นควรว่ายังคงต้องเพิ่มการอำนวยความสะดวกบางประการ เพื่อลดปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นกับประชาชน
จากประเด็นสำคัญทั้งห้าประการ เราขอเรียกร้องให้ กกต.ทบทวนบทเรียนจากประเด็นปัญหาข้างต้นและปรับปรุงตามแนวทางดังนี้
1. กกต. ต้องมีช่องทางอำนวยความสะดวกในการยื่นคำร้องและสนับสนุนให้ประชาชนปกป้องและพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตน
2. กกต. ต้องเผยแพร่รายงานการประชุมและเหตุผลประกอบการใช้ดุลยพินิจตัดสิทธิผู้สมัคร โดยเปิดให้ประชาชนตรวจสอบได้บนช่องทางออนไลน์
3. เพื่อให้การจัดการเลือก สว. มีความโปร่งใสมากขึ้น มีข้อเสนอดังนี้
3.1 เพื่อความสะดวกของ กกต. ในการเตรียมงานดูแลอำนวยความสะดวกประชาชน ควรเปิดให้ประชาชนสามารถลงทะเบียนสังเกตการณ์แบบออนไลน์ได้
3.2 กกต. ต้องยืนยันว่าประชาชนที่ไม่ลงทะเบียนก็มีสิทธิที่จะไปสังเกตการณ์ได้
3.3 กกต. ต้องเผยแพร่เอกสารสำคัญของทุกกลุ่มอาชีพในทุกอำเภอบนช่องทางออนไลน์ให้ประชาชนตรวจสอบได้ ประกอบด้วย
1) รายงานผลการนับคะแนนรายกลุ่ม (แบบ สว.อ.28)
2) รายงานผลการนับคะแนนการเลือกผู้สมัครกลุ่มอื่นที่อยู่ในสายเดียวกัน (แบบ สว.อ.45)
4. ในกรณีบัตรเลือกไขว้ กกต. ควรชี้แจงเหตุผลในการแก้ไขให้ชัดเจนพร้อมกับทำการทดสอบความเข้าใจของเจ้าหน้าที่และผู้สมัครก่อนจัดให้มีการเลือก
5. ในส่วนของการลดข้อผิดพลาดของเจ้าหน้าที่ เราเสนอให้ กกต. มีการอบรมมาตรการเลือก สว. อย่างมีคุณภาพ โดยเปิดให้ประชาชนร่วมรับชมได้ในช่องทางออนไลน์ และเปิดให้มีรับฟังความคิดเห็นเพื่อพัฒนาต่อไป
เพื่อให้ข้อเสนอเหล่านี้เกิดขึ้นได้จริง เราขอความร่วมมือจากประชาชนทุกท่านในการสนับสนุนและเผยแพร่ข้อเรียกร้องนี้ เพื่อร่วมกันรักษาสิทธิ ความยุติธรรม การมีส่วนร่วมและความโปร่งใสในการเลือก สว.ของประชาชน
เครือข่ายเยาวชนสังเกตการณ์การเลือกตั้งเพื่อประชาธิปไตย (We Watch)
โครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน (iLaw)
วันที่ 4 มิถุนายน 2567
