ธิดา ถาวรเศรษฐ : ข้อสังเกตกรณี "ยุบพรรคอนาคตใหม่"

ยูดีดีนิวส์ : 25 ก.พ. 63 ถอดคำพูดของ อ.ธิดา ถาวรเศรษฐ ในการทำ Facebook Live เมื่อวานนี้ (24 ก.พ.) โดย อ.ธิดา ได้กล่าวว่า วันนี้อย่างไรเสียเราหลีกเลี่ยงไม่พ้นที่เราจะต้องคุยในเรื่องสำคัญทางการเมือง เพราะเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นสด ๆ ร้อน ๆ คือกรณียุบพรรคอนาคตใหม่ มันจะเป็นหมุดหมายทางประวัติศาสตร์และเป็นเรื่องที่เราจะต้องพิจารณา วิเคราะห์ ในฐานะของฝ่ายประชาชน ว่าเหตุการที่เกิดขึ้นนี้มันบ่งชี้อะไร กี่อย่าง โดยวันนี้จะพูดในประเด็น

ข้อสังเกตกรณี "ยุบพรรคอนาคตใหม่"

"ในข้อสังเกตนี้ดิฉันจะพูดประเด็นทางข้อกฎหมาย ทั้งประเด็นของรัฐธรรมนูญ มาตรา 45 ประเด็นกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ มาตรา 66, มาตรา 72, มาตรา 92, มาตรา 124 และมาตรา 125 ฟังแล้วดูเหมือนเป็นเรื่องกฏหมายยาว แต่ดิฉันคิดว่ามาถึงวันนี้ หลาย ๆ คนโดยเฉพาะคนที่ติดตาม Facebook Live ของ อ.ธิดา ก็คงจะรู้แล้วว่า กฏหมายประกอบรัฐธรรมนูญที่มีการอ้างถึงเป็นเหตุให้ยุบพรรคก็มีคนออกมาโต้แย้งมากมาย ดิฉันจะตั้งข้อสังเกตเพื่อให้ส่วนต่าง ๆ นำไปใคร่ครวญและนำไปต่อยอด แม้กระทั่งในวงการตุลาการและศาลรัฐธรรมนูญเอง"

อ.ธิดาออกตัวว่า ดิฉันไม่ได้จบนิติศาสตร์ หลายคนก็คงทราบ ดิฉันมาจากสายวิทยาศาสตร์ เรียนปริญญาตรีก็มาทางเภสัชศาสตร์ แล้วมาต่อทางจุลชีววิทยา (Microbiology) แต่ในฐานะที่เรามาทำงานภาคประชาชน เรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่มาก เมื่อกี้ที่เราพูดถึงกฎหมายมาตราต่าง ๆ นั้นก็เพื่อมองให้เห็นว่า ในคำพิพากษาได้มีการอ้างมาตราต่าง ๆ เหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็นการอ้างรัฐธรรมนูญ มาตรา 45 อ้างกฏหมายประกอบรัฐธรรมนูญ และความเชื่อมโยงในการเอามาตรา 66 กับ 72 มาพิจารณาด้วยกันแล้วก็เกิดวาทกรรมศัพท์ใหม่ขึ้นมา ไม่ว่าจะเป็น 

"พรรคการเมืองเป็นนิติบุคคลมหาชน" ซึ่งก็มีคนโต้แย้ง 

 ปัญหาเงินกู้เป็นเงินบริจาคหรือไม่...มีคนโต้แย้ง 

ถือเป็นรายรับหรือประโยชน์อื่นใด...ก็มีคนเห็นแย้ง

แล้วมันเป็นเงินกู้ซึ่งตามหลักการเวลาลงบัญชีรับ แต่ว่ามันก็ต้องลงหนี้สิน เพราะมันไม่ใช่รายได้ที่เป็นทรัพย์สินเป็นผลบวก แต่เป็นรายได้ที่เป็นผลลบ แล้วดิฉันก็ได้เห็นรัฐธรรมนูญที่ได้ระบุถึงการสูญสิ้นไปของพรรคการเมืองอันหนึ่งก็คือ "การล้มละลาย" นั่นก็แปลว่า ถ้ามีหนี้สินมาก พรรคการเมืองก็ล้มละลาย ถามว่าการล้มละลายของพรรคการเมืองนั้นจะอธิบายในฐานะนิติบุคคลมหาชน...ได้หรือไม่? ดิฉันตั้งคำถามเอาไว้ตรงนี้! นี่คือภาพรวมของประเด็นกฏหมายซึ่งมีข้อโต้แย้ง อ.ธิดากล่าวย้ำ

เอาล่ะ! ดิฉันจะเริ่มต้นว่ากรณีการยุบพรรคอนาคตใหม่นั้น ศาลรัฐธรรมนูญได้สร้างบรรทัดฐานขึ้นมาจำนวนหนึ่ง ประเด็นแรกก็คือข้อโต้แย้ง สำหรับดิฉันอยากจะเสนอมุมมองเพิ่มเติม ปัญหานี้เป็นปัญหาสำคัญก็คือ การอ้างถึงรัฐธรรมนูญ มาตรา 45 ดิฉันพบว่าในคำพิพากษาของศาลกับรัฐธรรมนูญมันมีข้อความแตกต่างกันอยู่ระดับหนึ่งซึ่งน่าเป็นห่วงมาก

ดิฉันมาอ่านมาตรา 45 ของรัฐธรรมนูญ เขียนไม่เหมือนกันกับคำพิพากษาของศาลรัฐธรรมนูญ ในมาตรา 45 วรรคสอง (ดิฉันจะไม่อ่านตอนต้นนะคะ) จนถึงว่าจุดประเด็นสำคัญซึ่งเป็นเจตนารมณ์เลย แล้วก็คำต่อคำเลยก็คือว่า

"การบริหารพรรคการเมือง ซึ่งต้องกำหนดให้เป็นไปโดยเปิดเผยและตรวจสอบได้ เปิดโอกาสให้สมาชิกมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวางในการกำหนดนโยบายและการส่งผู้สมัครรับเลือกตั้ง" โอเค อันนี้เหมือนกัน

ต่อไปในรัฐธรรมนูญเขียนว่า "และกำหนดมาตรการให้สามารถดำเนินการโดยอิสร"ะ (โปรดสังเกตุต่อไปนี้ขีดเส้นใต้นะ) "ไม่ถูกครอบงำหรือชี้นำโดยบุคคลซึ่งมิได้เป็นสมาชิกของพรรคการเมืองนั้น"

ดังนั้นหมายความว่า ไม่ถูกครอบงำหรือชี้นำ มันตามมาด้วยคำว่า "โดย" คือคำว่า "ครอบงำ" หรือ "ชี้นำ" นี้เป็นกริยา แล้วใครเป็นประธาน ใครเป็นผู้กระทำ ในนี้เขาใช้คำว่า "โดย" ก็แปลว่าคนที่ต่อมานั่นก็คือผู้กระทำ "โดยบุคคลซึ่งมิได้เป็นสมาชิกของพรรคการเมืองนั้น" 

อ.ธิดากล่าวต่อไปว่า แล้วหันมาดูในคำพิพากษา อันนี้ดิฉันเพียงแต่นำเสนอว่ามันมีความแตกต่าง แต่ดิฉันไม่ได้ไปก้าวล่วงตรงการพิพากษานั้น ดิฉันชี้ให้เห็นว่าเมื่อท่านอ้างถึงมาตรา 45 ดิฉันก็สงสัยว่ามันต่างกันเล็กน้อย แต่มันมีผลต่อความคิดหรือเปล่า? เพราะว่าตอนที่ดิฉันฟังคำพิพากษาก็ราบรื่นดี ก็เข้าใจและมีข้อสรุปต่อมาว่าจะเป็นประเด็นที่สองก็คือ "ปัญหาเรื่องนายทุนกับการตั้งพรรคการเมือง" ถ้าคำพิพากษาเป็นไปตามบรรทัดฐานนี้ ก็จะแปลว่า ทุนและกลุ่มทุนจะมาตั้งพรรคการเมืองมิได้ เพราะว่าแม้ตัวเองจะเป็นสมาชิกพรรคหรือหัวหน้าพรรคก็ตาม บรรทัดฐานโดยพรรคอนาคตใหม่นี้ เหตุผลเพราะว่าในนี้บอกชัดเลยว่ามันจะถูกครอบงำในคำพิจารณาซึ่งดิฉันจะอ่านต่อไป 

แต่ในคำพิพากษาเขียนว่า "ไม่ถูกครอบงำ" แต่ไม่มีคำว่า "โดย" ไม่ถูกครอบงำหรือชี้นำ คือกริยาไม่ได้เอามาต่อกัน "ไม่ถูกครอบงำหรือถูกบุคคลที่ไม่ได้เป็นสมาชิกชี้นำ ครอบงำ" ดังนั้นแปลว่า คำว่าไม่ถูกครอบงำเป็นตอนหนึ่ง แล้วก็ "หรือถูกบุคคลที่ไม่ได้เป็นสมาชิกชี้นำ ครอบงำ" ตรงนี้มันทำให้ประธานกับกริยาที่มันเกิดขึ้นมันคนละอย่างกันนะ เพราะในรัฐธรรมนูญนั้นดิฉันมองว่าชัด การกระทำคือครอบงำหรือชี้นำรวมอยู่ในอันเดียวกันโดยบุคคลที่ไม่ได้เป็นสมาชิก

อ.ธิดากล่าวว่า ถ้าดิฉันตีความมาตรา 45 ในรัฐธรรมนูญก็คือไม่ต้องการให้คนนอกพรรคมาชี้นำ ครอบงำ ยกตัวอย่างง่าย ๆ ซึ่งมันตรงประเด็นเลยก็เช่น พรรคเพื่อไทยจะมีการชี้นำ ครอบงำ โดยนายกฯ ทักษิณ ซึ่งไม่ได้เป็นสมาชิกพรรคไม่ได้ เป็นต้น นี่ยกตัวอย่างตรง ๆ ชัด ๆ ดิฉันจำได้ว่าดิฉันอ่านมาตรานี้ตอนแรก ๆ ก็ยิ้มว่าเอ๊ะมันไม่ได้ใส่ชื่อกันเท่านั้นเอง นั่นคือการเขียน แต่พอมาถึงการตีความนี้แปลว่ามีการครอบงำหรือว่าถูกบุคคลที่ไม่ได้เป็นสมาชิกชี้นำ ครอบงำ 

แล้วมาดูตรงการอ้างถึงที่สำคัญก็คือ นอกจากมาตรา 66 พูดถึงปัญหาการบริจาคเงิน ทรัพย์สิน หรือประโยชน์อื่นใดที่มีมูลค่าเกินสิบล้าน ดังนั้นเมื่อตีความว่าเงินกู้เป็นการให้ประโยชน์อื่นใด ซึ่งก็มีการพูดกันในหลายส่วนรวมทั้งคณาจารย์หลายท่านก็มีการแสดงความคิดเห็นขัดแย้งว่า เงินกู้มันจะเป็นรายรับหรือว่ามันจะเป็นผลประโยชน์อื่นใด มีความคิดเห็นที่แตกต่างกัน หลายท่านก็พูดขำ ๆ ว่าถ้าเงินกู้มาเป็นรายรับหรือผลประโยชน์คนกู้มากก็แปลว่าน่าจได้ผลประโยชน์มากหรือมีรายรับมาก แต่จริง ๆ เงินกู้มันต้องลงบัญชีอยู่ในประเภทหนี้สิน แล้วก็มันมีชัดเจนในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าการสิ้นสุดของพรรคการเมืองนั้นมีข้อหนึ่งก็คือมีหนี้สินล้นพ้นตัว งั้นก็แปลว่า หนี้สินอาจจะทำให้พรรคการเมืองถูกยุบ ไม่ใช่หนี้สินเป็นผลประโยชน์อื่นใดซิคะ 

อันนี้ก็เป็นข้อสังเกตซึ่งดิฉันคิดว่ายังไม่มีใครพูด ก็คือ มาตรา 45 ในรัฐธรรมนูญ กับมาตรา 45 ในคำพิพากษา ดิฉันอ่านแล้วคิดว่ามันแตกต่างกัน ดังนั้นเรื่องนี้เป็นเรื่องที่สังคมจะวินิจฉัยต่อไป

อ.ธิดายังกล่าวอีกว่า สำหรับอาจารย์นิติศาสตร์ มธ. และคนอื่น ๆ นั้น ประเด็นที่มีการพูดถึงโต้แย้งมากก็คือ "นิติบุคคลเอกชน" ซึ่งเขาถือว่าพรรคการเมืองเป็นนิติบุคคลเอกชน ไม่ใช่นิติบุคคลมหาชน ดังนั้นการกู้เงิน ถ้าเป็นนิติบุคคลเอกชนมันแล้วแต่คู่สัญญา เขาอาจจะตกลงกันว่าไม่คิดดอกเบี้ยก็ได้ ไม่คิดค่าปรับก็ได้ คิดดอกเบี้ยต่ำหรือสูงก็ได้ เพราะมันเป็นเอกชนต่อเอกชน มันเป็นเสรีภาพ ซึ่งอันนี้ก็เป็นเรื่องที่พูดกันทั่วไปในหมู่ที่ความเห็นแตกต่างกัน ในทัศนะของดิฉันก็เห็นด้วยในประเด็นนี้

ส่วนว่าเงินกู้เป็นรายได้และเป็นผลประโยชน์อื่นใด สำหรับดิฉันส่วนตัวก็ขอตั้งข้อสังเกตว่า มันคงไม่ใช่นะ ดิฉันเคยทำธุรกิจ ปรากฏว่าเรามีเงินกู้ อันนั้นคือปัญหา เงินกู้มันก็คือเป็นหนี้สินและมันไม่น่าจะเป็นผลประโยชน์อื่นใด เพราะมันเป็นเสรีภาพของคู่สัญญาว่าเขาจะกู้จากใครก็ได้ 

แต่ว่าถ้าหากตีความว่าเป็นการครอบงำตามมาตรา 45 (โดยเป็นมาตรา 45 อีกแบบหนึ่ง) ถ้าดิฉันตีความในมาตรา 45 ในศาลรัฐธรรมนูญนั้น ดิฉันตีความว่าเป็นมาตรา 45 ที่ไม่ต้องการการครอบงำหรือชี้นำโดยบุคคลนอกพรรค เหตุผลเพราะว่าในพรรค สมมุติว่ามีการกำหนดนโยบายหรืออะไร ถ้ามีการแลกเปลี่ยนกัน มันต้องมีความคิดหนึ่งซึ่งถูกนำไปใช้ และความคิดที่ถูกนำไปใช้มันต้องเป็นความคิดที่มาจากการอยู่ในหลักนโยบายหรือการประชุม ซึ่งเป็นความคิดของคนในพรรค

อ.ธิดาย้ำว่า "จะบอกว่าการครอบงำหรือชี้นำของคนในพรรค ในรัฐธรรมนูญ ในทัศนะของดิฉันเขียนลงไปไม่ได้ เพราะไม่อย่างนั้นมันจะเป็นพรรคการเมืองได้อย่างไรถ้าหากว่าคนในพรรคไม่สามารถมีความคิดซึ่งคนอื่นยอมรับได้ มันก็ต้องมีอีกว่า เอามาชี้นำกี่ครั้งถึงจะแปลว่าครอบงำ และครอบงำหมายความว่าอะไร"

ดังนั้นในรัฐธรรมนูญดิฉันก็เข้าใจว่า เขาจึงใช้คำว่า "โดยคนนอกพรรค" 

ฉะนั้นวันนี้ดิฉันก็คิดว่าเราพูดได้เฉพาะประเด็นสำคัญคือประเด็น มาตรา 45 แต่ว่ามันจะนำไปสู่ข้อสรุปซึ่งดิฉันคิดว่าคงจะต้องพูดต่อไปก็คือ ต่อไปนี้นายทุนจะตั้งพรรคการเมืองคงไม่ได้ แต่อาจจะใช้วิธีว่าสนับสนุนพรรคการเมืองฝ่ายที่มีอำนาจได้หรือเปล่า เพราะว่ามันปรากฏชัดแล้วว่า ยกตัวอย่างเช่น พรรค พปชร. บริษัท คิงเพาเวอร์ 3 บริษัท อันนี้บริจาคแบบถูกต้องเลยนะ 

บริษัท คิง เพาเวอร์ สุวรรณภูมิ จำกัด 9 ล้าน

บริษัท คิง เพาเวอร์ ดิวตี้ฟรี จำกัด 9 ล้าน

บริษัท คิงเพาเวอร์ อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด 6 ล้าน

3 บริษัทนี้ก็ 24 ล้าน อันนี้ถูกกฎหมาย แล้วถามว่านี่เป็นคนชุดเดียวกันไหมถ้าไปดูการจดทะเบียน  ดังนั้นดิฉันขอถาม กกต. ว่าแล้วอย่างนี้มันเกินสิบล้านหรือเปล่าล่ะคะ อย่างนี้จะตีความไหม? นี่ยกตัวอย่างอันเดียว 

ถ้าตราบใดที่ คิง เพาเวอร์ ไม่ตั้งพรรคการเมือง แต่ คิง เพาเวอร์ เลือกสนับสนุนถูกข้าง ก็ไม่ผิดหรือคะ? 

ดิฉันก็ขอจบวันนี้ก่อน แล้วเราจะตามมาด้วย "ปัญหาการตั้งพรรคกับทุน" อ.ธิดากล่าวในที่สุด